Bạn biết đấy, làm YouTube thực ra chẳng khác gì đi bán cá ngoài chợ. Ban đầu, bạn hào hứng nghĩ rằng: “Ôi, bán cá dễ mà! Chỉ việc lấy cá, bày ra sạp, hét giá, thế là người ta tới mua!” Vậy là bạn lao vào, đam mê ngùn ngụt như kiểu mới xem xong một video truyền cảm hứng kiểu “Bạn cũng làm được!” trên mạng.
Nhưng đời không như mơ. Ngày đầu ra chợ, bạn thấy ối giời ơi, hàng trăm người cũng đang đứng bán cá giống bạn. Thậm chí, họ bán rẻ hơn, cá lại còn tươi hơn, đẹp hơn, lấp lánh lung linh hơn cả người yêu cũ của bạn khi lên hình selfie. Lúc này, bạn mới nhận ra: “Ủa, sao lúc xem trên mạng đâu thấy người ta bảo là bán cá đông vui dữ vậy?” Và thế là bạn đứng ngơ ngác giữa chợ, tay ôm đống cá mà lòng tan nát.
Tương tự, khi bạn bắt đầu làm YouTube, bạn nghĩ rằng chỉ cần thích là đủ. Bạn ôm một chủ đề mà bạn rất đam mê—cứ cho là review giày sneaker đi. Bạn tin rằng với đam mê cháy bỏng này, thế giới sẽ phải quỳ dưới chân bạn để xin subscribe. Nhưng khi vào YouTube, bạn phát hiện có tận… vài ngàn kênh cũng đang làm cái việc đó mỗi ngày. Họ có tiền, có đội ngũ sản xuất chuyên nghiệp, có editor xịn, góc quay đỉnh cao, âm thanh sống động như xem phim Marvel. Còn bạn, một mình với cái điện thoại cùi, background phòng ngủ còn dính mấy cái áo treo trên móc chưa kịp cất, âm thanh thì loẹt xoẹt y như tiếng chiên cá ngoài chợ. Bạn nhanh chóng nhận ra: “Hình như mình hơi sai sai rồi thì phải.”
Chưa hết, câu chuyện còn tệ hơn khi bạn chọn một con đường “cao cấp” hơn người ta. Thay vì bán cá rô phi bình dân, bạn lại thích bán cá hồi nhập khẩu từ Na Uy. Nghe thì rất “sang chảnh”, nhưng bạn lại đang đứng ở một cái chợ vùng quê, nơi mà đa số khách chỉ quen ăn cá rô, cá lóc. Bạn hào hứng chào mời: “Anh chị mua cá hồi đi, ăn bổ lắm!”, nhưng khách chỉ đáp lại: “Ôi, đắt thế này ai mua! Bổ đâu chưa thấy, đã thấy bổ vào túi tiền rồi!”. Bạn rơi vào trạng thái “thà ế chứ không chịu hạ giá”, vẫn kiên quyết giữ cái gọi là “chất lượng cao”, dù chẳng ai quan tâm.
Trong YouTube cũng thế. Bạn làm những nội dung mà bạn cho rằng cực kỳ cao cấp, cực kỳ sâu sắc, những video nghệ thuật phải “đỉnh của chóp”, “chanh sả”. Thế nhưng khán giả của bạn đa phần chỉ thích xem những thứ đơn giản như hài nhảm, drama, giật gân hay là mukbang ăn uống ầm ĩ. Bạn than trời: “Sao tôi làm nội dung sâu sắc mà không ai xem?”. Thực tế, bạn đang mang cá hồi vào một cái chợ chỉ thích cá rô phi—đơn giản, quen thuộc, dễ ăn và giá cả hợp lý.
Nhưng câu chuyện vẫn chưa dừng lại ở đây. Bạn quyết định đổi chiến thuật, “Không bán cá nữa, mình chuyển sang bán hải sản tổng hợp xem sao!”. Bạn bắt đầu thêm tôm, cua, sò, mực vào sạp, mong sẽ hấp dẫn nhiều đối tượng khách hàng hơn. Tuy nhiên, lúc này bạn mới nhận ra, ôm đồm quá nhiều loại, khách hàng đến hỏi bạn lại ấp úng không rõ con tôm này tươi thế nào, cua này xuất xứ ở đâu. Thế là họ bỏ đi vì thấy bạn thiếu chuyên nghiệp, thiếu chuyên môn. Trong YouTube cũng thế, nhiều người cố gắng làm quá nhiều nội dung khác nhau, hết vlog du lịch lại qua nấu ăn, rồi sang chơi game. Cuối cùng, khán giả không biết bạn thực sự giỏi cái gì, và họ quyết định bỏ đi tìm kênh khác chuyên sâu hơn.
Chưa kể, bạn đôi lúc cảm thấy tủi thân khi so sánh bản thân với những người bán cá nổi tiếng trong chợ—những “idol bán cá” sở hữu fan đông đảo, livestream bán cá hút triệu view. Bạn tự hỏi: “Sao cùng bán cá mà họ được yêu thích đến thế?”. Bạn quên rằng họ không chỉ bán cá mà còn biết tạo câu chuyện, biết gây tò mò, biết giao lưu vui vẻ với khách hàng. Làm YouTube cũng vậy, ngoài nội dung tốt, bạn cần biết cách xây dựng thương hiệu cá nhân, tương tác với người xem, thậm chí phải “diễn sâu” một chút để thu hút và giữ chân khán giả.
Cuối cùng, bạn chán nản, bỏ cuộc giữa chừng, xếp gọn đống cá hồi và hải sản cao cấp rồi rời khỏi chợ, lòng đầy cay đắng. Còn lại phía sau là những tiếng chép miệng của người xung quanh: “Biết ngay mà, bán cá mà không hiểu khách thì chỉ có lỗ thôi.”
Bài học rút ra rất rõ ràng: Đam mê thôi chưa đủ. Bạn phải hiểu khán giả thích gì, phải biết rõ khả năng và giới hạn của bản thân. Không phải ai cũng hợp bán cá hồi, và cũng không phải ai cũng làm được YouTube. Thành công là khi bạn biết cân bằng giữa đam mê, sự chuyên nghiệp, và thị hiếu khán giả.
Nhớ nhé, lần sau muốn bán cá hay làm YouTube, hãy nhìn quanh chợ trước đã!